مصرف کننده، نیازمند حمایت[۱]

دکتر عباس قاسمی حامد

دست‌یابی به فن‌آوری‌های نوین، پیدایش ابزار پیشرفته و توسعه صنعت، موجبات تولید در مقیاس کلان را فراهم آورد. مصرف انبوه، پیامد طبیعی این تحول بود و زمینه‌ساز شکل‌گیری جامعه مصرفی شد. عنوان مصرف‌کننده، مولود تازه این دگرگونی است. عنوان یادشده که تمامی افراد جامعه به شکل های گوناگون مصداق آن هستند، میدان‌دار جامعه مصرفی شد.

توسعه اقتصادی قرن نوزده و بیست موجب پیدایش این اعتقاد شد که مصرف کننده یکی از مهمترین نقش آفرینان جامعه مصرفی است. خطرات جامعه مصرفی نیز برای نخستین بار از طریق تالیفات فلاسفه‌ای همچون «مارکوز» و اقتصاددانی همانند «گابریث» و «ونس پاکارد» در ایالات متحده مطرح شد.  

از اوایل قرن بیستم، قانونگذاران کشورهای اروپای غربی با ملاحظه ضرورت اجتماعی ایجاد تعادل در روابط قراردادی، به طور غیر منسجم و موردی در جهت برقراری این تعادل پا به میدان نهادند. مقارن سال‌های ۱۹۷۰ میلادی، کشورهای مزبور برای مقابله با خطراتی که مصرف‌کنندگان را تهدید می‌نمود به طور جدی وارد عمل شدند. این مقطع زمانی، دوران پیدایش قواعد و نهادهای حمایت از مصرف‌کنندگان در قالب نظمی جدید و با عنوان حقوق مصرف در این کشورها بود.  

بر مبنای شکل گیری نیاز های پدید آمده، در سال ۱۹۶۲ میلادی، رییس جمهور وقت آمریکا، جان- اف کندی ضرورت تدوین قوانین مربوط به حمایت از مصرف‌کنندگان را در سرفصل‌هایی همچون:

• برخورداری از حق ایمنی
• حق دادن پیشنهاد
• حق داشتن اطلاعات
• حق انتخاب را مطرح نمود.

مقارن سال‌های ۱۹۷۰ میلادی، کشورهای اروپای غربی به منظور مقابله با خطراتی که مصرف‌کنندگان را تهدید می‌نمود وارد عمل شدند. این سال‌ها، زمان شکل گیری قواعد حمایت از مصرف‌کنندگان، پیدایش نهادهای مرتبط و تحول در حقوق قراردادها، در قالب نظم جدیدی با عنوان حقوق مصرف در این کشورها بود. حمایت از مصرف کنندگان در حقوق ایران ضرورتی است اجتناب ناپذیر که با تقدیم لایحه حمایت از حقوق مصرف کنندگان به مجلس شورای اسلامی در تاریخ ۲۴/۳/۱۳۷۲ و نهایتا تصویب آن در ۱۵/۷/۱۳۸۸ به اثبات رسیده است.

[۱]– مصرف کننده، نیازمند حمایت، مجله آئینه دانشگاه شهید بهشتی، اسفند ۱۳۸۹