دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی از سال ۱۳۹۱ به موضوع ارتقای سطح تبادلات فرهنگی و تمدنی ملتهای جهان و ایجاد تقارب فرهنگی با توجه ویژه همسایگان و همجواران جغرافیایی و فرهنگی ایران عزیز، موضوع روابط فرهنگی و تمدنی ایران و قزاقستان و راهکارهای گسترش آن را در دستور کار خود قرار داد.
دوستی و همدلی آرمان فیلسوفان و عالمان علوم انسانی و غایت آمال متخصصان و برنامه‌ریزان این حوزه بنیادین علوم و دانش است و پیش‌شرط فراهم آمدن دوستی و صلح بین افراد و گروههای کوچک و بزرگ اجتماعی، «خودشناسی و دیگرشناسی» در هر دو سطح فردی و اجتماعی است. اگرچه در بادی امر خودشناسی مقدم بر دیگرشناسی است، در مراحل بعدی دیگرشناسی است که منجر به تعمیق خودشناسی می‌گردد؛ در واقع هر دو دانش متقابلاً به یکدیگر بازخورد می‌دهند. نکته اینکه اساساً هویتها مبتنی بر تشابهات و افتراقات شکل می‌گیرند و بی‌تردید، در سطح اجتماعی کلان آگاهی از مشترکات فرهنگی و تمدنی، ملتهای منطقه را بیش از پیش به هم نزدیک کرده و فرصتهای تعامل بهتری را پیش رو قرار می‌دهد و از دیگرسو، وقوف به تمایزات و تفاوتهای فرهنگی، زمینه‌های برنامه‌ریزی و سیاستگذاری آگاهانه‌تر را فراهم می‌آورد.
با توجه به این مسائل فکر برگزاری نخستین همایش تبادلات فرهنگی ایران و قزاقستان در معاونت پژوهشی دانشکده شکل گرفت و «موسسه کودک و صلح» به ویژه در تقویت این ایده سهم داشت. اوایل سال ۱۳۹۲ بود که کارگروه سیاستگذاری همایش متشکل از رئیس دانشگاه، رئیس دانشکده و متخصصان، صاحبنظران و علاقه‌مندان این حوزه از وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، وزارت امور خارجه، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، موسسه مطالعات ایران اوراسیا (ایراس)، سازمان همکاریهای اقتصادی (اکو)، انجمن دوستی ایران و قزاقستان، دانشگاه علامه طباطبایی، دانشکده مطالعات جهان دانشگاه تهران، مرکز مطالعات عالی بین‌المللی برنامه اوراسیای مرکزی، سفارت قزاقستان در ایران و رایزنی فرهنگی ایران در قزاقستان تشکیل شد و محورهای همایش با تمرکز بر تبیین اشتراکات فرهنگی در عین به رسمیت شناختن و احترام به افتراقات در جهت ارتقای سطح همکاریهای دو ملت به شرح زیر تعیین شد:
* میراث مشترک فرهنگی و تمدنی ایران و قزاقستان (شخصیت‌ها، نسخه‌های خطی، معماری و آثار باستانی و آداب و رسوم)؛
* پیوندهای تاریخی و تمدنی ایران و قزاقستان؛
* راهکارهای توسعه و تعمیق روابط علمی و دانشگاهی ایران و قزاقستان؛
* تعاملات زبانی و ادبی ایران و قزاقستان؛
* گردشگری و توسعه ارتباطات بین دو ملت: زمینه‌ها و راهکارها؛
* جایگاه روابط فرهنگی در مناسبات سیاسی و اقتصادی ایران و قزاقستان.
در جریان اعلام فراخوان همایش، ارتباطات جدید سازمانی با دیگر نهادها و موسسات مرتبط شکل گرفت و نوعی هم‌افزایی درخصوص این حوزه پژوهشی بسیار مهم ایجاد شد.
شورای علمی همایش ضمن شناسایی متخصصان حوزه مطالعات فرهنگی و تمدنی قزاقستان، به ۱۴ نفر از متخصصان این حوزه سفارش مقاله داد و از آن میان ۷ نفر از متخصصان برجسته کشور دعوت این شورا را بزرگوارانه اجابت نموده و مقالات ارزشمند خود را ارسال نمودند. فراخوان عمومی همایش نیز نشان داد علاقه‌مندان به این حوزه کم نیستند:
بیشترین مقالات رسیده در محور، تعاملات زبانی و ادبی دو ملت بود که از میان آنها ۱۶ مقاله (۲۸%) پذیرفته‌شد. نویسندگان این مقالات عمدتاً با نگاهی تطبیقی به حوزه‌های مختلف ادبی و زبانی دو زبان فارسی و قزاقی و تأثیرپذیری زبان قزاقی از فارسی پرداخته‌اند. در این محور موضوعاتی چون آموزش زبان فارسی در قزاقستان، پایداری در ادبیات دو ملت، جایگاه زبان فارسی و روسی در قزاقستان و تاثیر این دو زبان بر زبان قزاقی، تاثیر ادب فارسی و به ویژه شاهنامه بر ادبیات قزاقی و نسخه شناسی مورد توجه قرار گرفته‌است.
در محور میراث مشترک، ۱۱ مقاله (۶٫۱۹%) برگزیده شد که در این مقالات به شخصیتهایی چون فارابی، شاکریم خدابردیف و خواجه احمد یسوی به عنوان میراث مشترک فرهنگی دو کشور توجه ویژه شده است. آرای عرفانی خواجه احمد یسوی با امام محمد غزالی مقایسه شده و بنای مقبره خواجه نیز به عنوان اثر معماری تاثیر پذیرفته از معماری ایرانی مورد بررسی قرار گرفته است. جشن نوروز از دیگر مواریث مشترک دو ملت است که مورد توجه ویژه عداد زیادی از مقالات است. گسترش دین اسلام در قزاقستان نیز به عنوان میراثی ایرانی قلمداد شده است.
در حوزه پیوندهای تاریخی و تمدنی مجموعاً ۸ مقاله (۲٫۱۴%) انتخاب شد. مقالات رسیده به مرور روابط تاریخی حکومتهای ایران و قزاقستان، جغرافیای تاریخی شهرها، موزه‌های قزاقستان و سنگ‌نگاره‌ها پرداخته‌اند.
در محور تعاملات سیاسی و اقتصادی ۷ مقاله (۵٫۱۲%) پذیرفته شد که در آنها به موضوعات بحران زیست‌محیطی و نقش روابط ایران و قزاقستان در رفع این بحران، راههای تجاری و دیپلماسی فرهنگی دو کشور با نگاه به آینده توجه ویژه شده است.
مجموعاً ۶ (۷٫۱۰%) گزارش وضعیت تعاملات فرهنگی ایران و قزاقستان درحوزه‌های تبادلات فرهنگی و تمدنی ایران و قزاقستان در حوزه‌های کیفیت آموزش زبان فارسی در قزاقستان، همکاریهای فرهنگی و اقتصادی و نشست علوم شرق شناسی در قرن ۲۱ بوده است. معرفی کتاب «باورها، آیین‌ها و شعایر قزاقستان» نیز از زمره گزارش‌هایی است که به دبیرخانه رسیده است.
در خصوص توسعه و تعمیق روابط علمی و دانشگاهی ۵ مقاله (۹٫۸%) پذیرفته شد که در آنها به موضوعات چهره ایران در کتابهای درسی قزاقستان، نقش اتحادیه دانشگاه‌های حاشیه دریای خزر و راهکارهای توسعه روابط
بحث شده است.
در موضوع گردشگری ایران و قزاقستان در سه محور عمومی، ادبی و پزشکی، ۳ (۳٫۵%) مقاله خواندنی به دبیرخانه همایش رسید.در مجموع، بیش از ۱۰۰ مقاله از سطوح مختلف علاقه‌مندان و صاحبنظران این حوزه دریافت شد که از آن میان در داوری اول مجموعاً ۵۶ چکیده برای چاپ در مجموعه چکیده‌ها انتخاب شد. پس از دریافت نسخه کامل مقالات ۴۳ مقاله برای چاپ در مجموعه مقالات برگزیده شد. از این میان با توجه به محدودیت زمان ارائه، ۳۴ مقاله برای سخنرانی انتخاب شد و با توجه به جاذبه‌های دیداری‌برخی مقالات، ۲۳ مقاله برای ارائه در قالب پوستر در نظر گرفته شد.
در حاشیه این همایش همکار گرامی جناب آقای دکتر سید مهدی طباطبایی گزیده‌ای از دیوان حکمت یسوی را به زبان فارسی ترجمه نمودند که به همت انتشارات دانشگاه شهید بهشتی به مناسبت برگزاری این همایش به زینت چاپ آراسته شد.
بخش انگلیسی مجموعه چکیده‌های همایش زیر نظر همکاران گرامی جناب آقای دکتر کیان سهیل و دکتر محمدرضا عنانی سراب اعضای محترم هیأت علمی گروه زبان و ادبیات انگلیسی دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهید بهشتی تنظیم شد که از ایشان بی‌نهایت سپاسگزاریم. در ترجمه یکی از چکیده‌های دشوار این مجموعه همکار ارجمند جناب آقای صهبا سلیمی در خارج از وقت اداری درخواست یاری ما را بزرگوارانه اجابت نمود و یاری‌مان کرد که زبان قاصر از شکر این کوشش مجدانه ایشان است.
در تنظیم بخش فارسی این مجموعه آقای دکتر سید مهدی طباطبایی عضو هیأت علمی گروه زبان و ادبیات فارسی و سرکار خانم آذرمه سنجری مدیر انتشارات دانشگاه نقش برجسته‌ای داشته‌اند که قدردان زحمات ایشان هستیم.از همکاران جوانمان در دبیرخانه همایش سرکار خانم مریم مرندی، سحر نورمحمدی و نگار داودی که در تهیه و تنظیم این مجموعه نقش‌های کلیدی ایفا نمودند بسیار ممنون و متشکریم.امید است این کوشش ناچیز در تقویت زمینه‌های دوستی و تعمیق تبادلات و تعاملات فرهنگی دو ملت نقش موثری ایفا نماید. از همه علاقه‌مندان این حوزه راهبردی دعوت می‌شود با حضور خود بر غنای این مجلس بیفزایند.
معاون پژوهشی دانشکده ادبیات و علوم انسانی
آبان ماه ۱۳۹۲
منبع: روزنامه اطلاعات
