شورای اسلامی شهر[۱]

دکتر عباس قاسمی حامد[۲]

پس از پیروزی انقلاب اسلامی، اولین گام در جهت تشکیل شوراهای اسلامی به عنوان شوراهای محلی با فرمان امام خمینی «ره» در نهم اردیبهشت سال ۱۳۵۸ برداشته شد[۳]. شورای انقلاب نیز در ۳ / ۴ / ۱۳۵۸ « لایحه قانونی شوراهای محلی » را مشتمل بر هفده  ماده به تصویب رساند. سپس در ۱ / ۷ / ۱۳۵۸ لایحه قانونی دیگری با عنوان « لایحه قانونی انتخابات شوراهای شهر و طریقه اداره آن » به تصویب شورای انقلاب رسید. متعاقباً، در نیمه دوم سال ۱۳۵۸ پس از انجام انتخابات ، شوراهای یاد شده تا سال ۱۳۶۰ به فعالیت پرداختند[۴]. سپس، در آذر ماه سال ۱۳۶۱ قانون تشکیلات شوراهای اسلامی مشتمل بر ۵۳ ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید. پس از آن، در مهر ماه ۱۳۶۴ ، مردادماه ۱۳۶۵ و آذر ماه ۱۳۶۹ مواردی از این قانون مورد اصلاح  قرار گرفت. نهایتاً، در سال ۱۳۷۵ قانون تشکیلات ، وظایف و  انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید . حسب ماده ۹۲ این قانون ، کلیه قوانین و مقررات مغایر با آن لغو گردید . لیکن، در طول دوره اول شورا های اسلامی که براساس قانون اخیر در سال ۱۳۷۸ تشکیل شده بودند، ضرورت انجام اصلاحات در برخی موارد آشکار گردید. بر همین اساس، لایحه دیگری تقدیم مجلس شد. با اعلام مغایرت برخی از مواد لایحه تقدیمی با قانون اساسی، لایحه مزبور مورد قبول شور ای نگهبان قرار نگرفت. نهایتا، در تاریخ ۱۳۸۲/۷/۶ ( قانون اصلاح قانون تشکیلات ، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱۳۷۵ ) مشتمل بر چهل و نه ماده به تصویب مجلس شورای اسلامی رسیدو در تاریخ ۸۲/۷/۱۶  مورد تائید شورای نگهبان قرارگرفت .

در متن قانونی که به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید، بسیاری از مواد قانون تشکیلات، وظایف و انتخابات شوراهای اسلامی کشور و انتخاب شهرداران مصوب ۱۳۷۵ اصلاح گردید و شماره های مواد اصلاحی قانون یاد شده به منظور تسهیل در مراجعه به متن، مجدداً در متن اصلاحیه ذکر شد. اصلاحات صورت گرفته بعضا، بر مبنای تجارب حاصله در دوران اجرای این قانون، در مقطع دوره اول تشکیل شوراهای اسلامی شهرها، صورت پذیرفته است.

[۱] – شورای اسلامی شهر، مجله آئینه دانشگاه شهید بهشتی، فروردین ۱۳۹۰

[۲] – دانشیار دانشکده حقوق

[۳] – در جهت استقرار حکومت مردمی در ایران و حاکمیت مردم بر سرنوشت خویش که از ضرورت های نظام جمهوری اسلامی است ، لازم می دانم بیدرنگ به تهیه آئین نامه اجرایی شوراها  برای اداره امور محل شهرو روستا در سراسر ایران اقدام و پس از تصویب به  دولت ابلاغ  نمایند تا بلافاصله به مرحله اجرا  در آورد « به نقل از منصور غنی زاده ، رهنمون برای شوراهای اسلامی  شهر ، جلد اول ، نشر آیندگان ، ۱۳۷۸ ، ص ۱

[۴] – ر. ک . همان منبع ، همان جا .