دولت: فلسفه پیدایش، نظریه‌ی سیاسی و اشکال تاریخی

آنچه در ادامه می‌آید، ارائه بحثی است برای کلاس درس جامعه‌شناسی دموکراسی و استبداد (دکتر اجتهادی) که در فروردین ۱۳۹۴ انجام گرفته. موضوع بحث، فلسفه پیدایش، نظریه‌ی سیاسی و اشکال تاریخی دولت است. سه محور اصلی بحث عبارتند از: الف. مباحث مقدماتی؛ ب. نظریه‌های دولت؛ پ. اَشکال و سیر تطور تاریخی دولت.

در مباحث مقدماتی، ریشه‌ی واژه‌ی دولت، ویژگی‌های صوری دولت مدرن، نسبت دولت با مفاهیم دیگر و جوامع بی‌دولت و سابقه‌ی پیدایش دولت مورد بحث قرار گرفته‌اند. در نظریه‌های دولت، نظریه‌های ماقبل مدرن دولت (شامل: افلاطون: دولت به مثابه نهاد تربیتی، ارسطو: دولت برای سعادت و فضیلت، دولت مختلط در اندیشه‌ی سیاسی روم، سنت اگوستین: دولت آسمانی؛ دولت زمینی، سنت آکویناس: تلائم نظم الهی و نظم انسانی، اقتدار کلیسا بر دولت و نظریه‌ی حکومت عرفی) و نظریه‌های دولت مدرن (نظریه‌های حقوقی و هنجاری شامل نظریه‌ی دولت مطلقه، نظریه‌ی دولت مشروطه، نظریه‌ی اخلاقی دولت، نظریه‌ی طبقاتی دولت، نظریه‌ی کثرت‌گرایی ـ  در مقابل نظریه‌های جامعه‌شناختی و تاریخی) مورد بحث قرار گرفته‌اند. بحث اَشکال و سیر تطور تاریخی دولت نیز مشتمل بر سرفصل‌های زیر است: اشکال تاریخی دولت ماقبل مدرن؛ اشکال تاریخی دولت مدرن؛ سیر تاریخی دولت مدرن؛ ویژگی‌های اَشکال مختلف دولت مدرن؛ سیر تاریخی دولت مدرن در ایران.