دستاورد سه دهه کوشش گافمن در جامعه‌شناسی

 کمال رضوی

(کار کلاسی درس نظریه‌های جامعه‌شناسی ۲ ـ نیم‌سال دوم سال‌تحصیلی ۹۳-۱۳۹۲)

۲۴ فروردین ۱۳۹۳

  بارگذاری نسخه پی‌دی‌اف مقاله

اروین گافمن، جامعه‌شناس و متفکر برجسته‌ی مکتب کنش متقابل نمادین طی بیش از سه دهه «حیات علمی» (۱۹۴۹ تا ۱۹۸۲) آثار متعددی را در قالب کتاب و مقاله به رشته‌ی تحریر در آورده است. بر طبق یک کار کتاب‌شناسی از آثار گافمن که در سال ۱۹۹۷ منتشر شده و جامع‌ترین کار در این زمینه می‌تواند به حساب آید، از گافمن علاوه بر تز فوق‌لیسانس و دکترا، دوازده کتاب در حد فاصل سال‌های ۱۹۵۳ تا ۱۹۸۱ منتشر شده‌اند (Lemert, ۱۹۹۷: ۲۷۲-۲۶۳). پیوست ۱ عناوین و مشخصات کتاب‌های گافمن را نمایش می‌دهد.

افزون بر این، ۲۹ مقاله‌ی علمی در حد فاصل ۱۹۵۱ تا ۱۹۸۹ از گافمن در ژورنال‌های تخصصی و کنفرانس‌های علمی و کتاب‌هایی که در قالب مجموعه مقالات از نویسندگان متعدد بوده‌اند، انتشار یافته است (چهار مورد از این مقالات، بعد از درگذشت گافمن منتشر شده‌اند). پیوست ۲، عناوین و مشخصات مقاله‌های گافمن را نشان می‌دهد. با توجه به اینکه گافمن عمر چندان درازی نداشت (شصت سال: ۱۹۸۲-۱۹۲۲) و حیات علمی وی (از زمان نگارش تز کارشناسی ارشد در ۱۹۴۹ تا زمان درگذشت، ۱۹۸۲) کمتر از سه و نیم دهه است، این مجموعه آثار نشان می‌دهد وی نظریه‌پرداز نسبتا پرکاری بوده است.

سهم کارنامه علمی گافمن در جامعه‌شناسی ایران، ترجمه‌ی دو کتاب شاخص از وی بوده: «داغ ننگ» و «نمود خود در زندگی روزمره» دو کتابی هستند که از گافمن توسط مسعود کیان‌پور به زبان فارسی ترجمه شده و به ترتیب در سال‌های ۱۳۸۶ و ۱۳۹۱ توسط نشر مرکز منتشر شده‌اند. در ادامه‌ی این یادداشت به اختصار پیرامون پاره‌ای از مهم‌ترین کتاب‌های نگاشته‌شده توسط گافمن سخن خواهیم گفت.

۱۹۵۶: نمود خود در زندگی روزمره

این کتاب، پس از تزهای دانشگاهی وی و یک کتاب نه چندان شناخته‌شده‌ی دیگر («فروشنده‌ی ایستگاه خدمات: مرد و کار او»)، اولین کتاب شاخص منتشرشده از گافمن است که مهم‌ترین اثر وی نیز لقب گرفته و از سوی انجمن جامعه‌شناسی آمریکا به عنوان یکی از ده کتاب برجسته‌ی جامعه‌شناسی در قرن بیستم معرفی شده است. در این کتاب مهم‌ترین و شناخته‌شده‌ترین نظریه‌ی جامعه‌شناختی گافمن نیز ارائه شده است: نظریه‌ی نمایش‌گونه بودن زندگی.

ساختار کتاب: این کتاب دارای یک مقدمه و هفت فصل است و چاپ اصلی انگلیسی آن در ۱۷۳ صفحه تنظیم شده است. مقدمه مشتمل بر ۹ صفحه است. عناوین فصول هفت گانه و تعداد صفحات آن نیز به ترتیب عبارتند از: ۱.اجراها [ی نمایشی][۱] (۳۷ صفحه)؛ ۲.تیم‌ها (۱۹ صفحه)؛ ۳.نواحی و رفتار ناحیه (۲۱ صفحه)؛ ۴.نقش‌های ناسازگار[۲] (۲۰ صفحه)؛ ۵.ارتباط خارج از شخصیت (۱۵ صفحه)؛ ۶.هنر مدیریت اثرگذاری (۲۰ صفحه)؛ ۷.نتیجه‌گیری (۲۰ صفحه).

نظریه‌ی اصلی: گافمن در این کتاب با بهره‌گیری از واژگان و ترمینولوژی تئاتر و اجرا مانند «کاراکتر»، «ابزار صحنه»، «صحنه» و… کنش‌های متقابل اجتماعی را تجزیه و تحلیل می‌کند. به باور او رفتارهای روزانه مردم می‌تواند به وسیله تحلیلی مبتنی بر نمایش فهمیده شود. وی در پی تحقیقات خود به این نکته پی برد که افراد در تعاملات معمول اجتماعی خود مثلاً در ارتباط با همکاران صادق نیستند، بلکه خودآگاه و ناخودآگاه در حال نمایش دادن هستند. او تصریح می کند که هویت آن چیزی نیست که ما هستیم، هویت چیزی است که ما می‌سازیم و از طریق انتخاب لباس (لباس صحنه)، اشیا (ابزار صحنه) و رفتار (ایفای نقش) به آن جامه عمل می پوشانیم (شاهمیری، ۱۳۸۶:۱۱).

۱۹۶۱: تیمارستان‌ها: مقالاتی در جایگاه اجتماعی بیماران روانی و دیگر زندانیان

این کتاب محصول یک سال کار مشاهده‌ی مشارکتی گافمن در یک بیمارستان روانی است و از این حیث نمونه‌ی یک کار میدانی جامعه‌‌شناختی شاخص به شمار می‌رود. در این کتاب گافمن مساله‌ی «نهاد تام»[۳] و «مرخصی شدن [از تیمارستان]»[۴] را طرح می‌کند و یکی از نخستین کتاب‌های جامعه‌شناختی‌ای به شمار می‌رود که به تحلیل وضعیت بیماران روانی و تیمارستان می‌پردازد. در توضیح تاریخچه‌ی آغاز و انجام این پژوهش گافمن در مقدمه‌ی کتاب اظهار می‌دارد که از پاییز ۱۹۵۴ تا پایان سال ۱۹۵۷ در تماس با یکی از اعضای «آزمایشگاه مطالعاتی اجتماعی ـ محیطی نهاد ملی سلامت روان» در مریلند قرار داشته و به مطالعه‌ی اجمالی رفتار نگهبانان و بیماران ساکن در مرکز کلینیکی نهاد ملی سلامت پرداخته است. طی سال ۱۹۵۶-۱۹۵۵ یک سال مطالعه‌ی میدانی در بیمارستان خیابان الیزابت در واشنگتن انجام داد؛ جایی که بیش از ۷۰۰۰ بیمار روانی نگهداری می‌شد. گافمن به عنوان یک شبه‌مستخدم و دستیار مسئول ورزش در این بیمارستان به گردآوری داده‌های قوم‌نگارانه از برخی ابعاد زندگی اجتماعی بیماران پرداخت. وی تاکید داشت که برای اینکه بتوان موقعیت بیماران روانی را به شکل صادقانه و صحیحی گزارش کرد، نیاز است که از منظری مشارکت جویانه به مطالعه بپردازد؛ به همین دلیل چنین روشی را برای کار خود برگزید؛ هرچند مانند بسیاری از دیگر مطالعات مبتنی بر مشاهده‌ی مشارکتی، از روش‌های آماری و کمّی مبتنی بر اندازه‌گیری و… بهره‌ای نجسته است  (Weinstein, ۱۹۸۲: ۲۶۷).

ساختار کتاب: ویراست دوم این کتاب در سال ۲۰۰۷ توسط انتشارات Transaction و با مقدمه‌ی جدیدی توسط ویلیام هلمریک[۵] ، در ۳۸۶ صفحه تنظیم شده است. کتاب مشتمل بر چهار مقاله است که سال انتشار اولیه و عناوین آنها به ترتیب عبارتند از: ویژگی‌های نهادهای تام (۱۹۵۷ ـ ۱۲۴ صفحه)؛ مسئولیت اخلاقی بیمار روانی (۱۹۵۹ ـ ۴۵ صفحه)؛ حیات زیرین یک نهاد عمومی: مطالعه‌ای در روش‌های معنایابی در یک بیمارستان روانی (۱۵۰ صفحه)؛ مدل پزشکی و بیمارستانی‌سازی روانی[۶]: یادداشت‌هایی بر دگرگونی حرفه‌های تنظیم‌گر[۷] (۶۵ صفحه).

نظریه‌ی اصلی: گافمن در این کتاب، می کوشد به بررسی شرایطی بپردازد که طی آن، «خود» انسان‌ها مورد تهدید، حمله و نهایتاً بدنام شدن قرار می‌گیرد. شرایطی که همه‌ی تدبیرها و ترفندهای افراد برای حفظ «خود» را با شکست مواجه می‌کنند. کانون تحلیل گافمن در کتاب، مدل «نهاد تام» است. یک موسسه یا نهاد تام مانند بیمارستان روانی، رندان یا پادگان نظامی، «خانه‌ای است که با نیروهای الزام‌آورش، منجر به تغییر «خود» ساکنانش می‌شود». در نهاد تام، بیمار از مراودات مرسوم جامعه جدا شده، و در عوض با افرادی در ارتباط قرار می‌گیرد که واژگان کاملاً متفاوتی برای ارتباط به کار می‌برند. در این ارتباط، فرد بیمار در معرض انواع تحقیرها، توهین‌ها و برخوردهای خوارکننده قرار می‌گیرد و نهایتاً از تمامی حمایت‌های اجتماعی و فیزیکی که پیش‌تر برخوردار بوده، محروم می‌شود و تمام این فرآیند با تمسک به نام خدا، کشور، قانون، معالجه یا عدالت، یعنی تمامی اسامی شریف و اهداف بلندمرتبه، توجیه می‌شود. نتیجه‌ی این فرآیند، عاری شدن فرد بیمار از «خود» خویشتن است؛ هرچند مقاومت فرد می‌تواند به حفظ برخی از بخش‌های خنثای «خود» خویش که مستقیماً در تضاد آشکار با عاملان نهاد تام قرار نمی‌گیرد، طی یک فرآیند «تطبیق‌های ثانویه» نائل آید. اما در نهایت، در نهاد تام، «خود» هرگز نمی‌تواند پیروز شود، بلکه تنها به شکلی مخفی می‌تواند به بقای خود ادامه دهد (گافمن، ۱۳۸۶: ۱۹-۱۸).

۱۹۶۱: مواجهه‌ها: دو مطالعه در جامعه‌شناسی کنش متقابل

این کتاب بر کاربست «استعاره‌ی بازی» در نظریه‌ی گافمن مبتنی هستند. علاقمندی‌ای که ردپای خود را در دو کتاب دیگر گافمن در همین دهه («مناسک کنش متقابل»؛ «کنش متقابل راهبردی») نیز نشان می‌دهد.

ساختار کتاب: نخستین چاپ کتاب به زبان انگلیسی در ۱۳۴ صفحه تنظیم شده است. علاوه بر پیش‌گفتار ۷ صفحه‌ای از دو مقاله‌ی اصلی تشکیل می‌شود: سرگرمی در بازی‌ها (۵۸ صفحه)؛ فاصله‌ی نقش (۶۰ صفحه).

محتوا: در «سرگرمی در بازی‌ها» که عنوان مقاله‌ی اول کتاب است، گافمن به این مساله می‌پردازد که از بازی و سرگرمی‌ای که از آن انتظار می‌رود تولید نماید، چه چیز درباره‌ی رویارویی و مواجهه در دنیای واقعی می‌توانیم بیاموزیم؟ بازی‌ها به گافمن کمک می‌کنند تا بتواند مواجهه‌ها را به مثابه‌ی «فعالیت‌هایی برای ساخت جهان» در نظر گرفته و قلمروی معنایی برای مشارکت‌کنندگان در رویارویی ایجاد کند که به واسطه‌ی آن، «واقعی» به نظر برسند. بر خلاف آنچه از ساخت‌گرایی ساده ممکن است به ذهن متبادر شود، مواجهه‌ها نیز نظیر بازی‌ها، «فی‌المجلس» ساخته نمی‌شود. افراد ممکن است که در وضعیت‌های ویژه، کنش‌هایی را تولید کنند، اما آنها هیچ‌گاه این کنش ها را اختراع نمی‌کنند. بازی‌ها همچنین به گافمن کمک می‌کنند تا بر پویایی‌های مواجهات، نوری بیفکند: مشارکت خودبه‌خودی، سهولت و تنش در کنش متقابل، رویدادها و مدیریت کردن آنها و… (Smith, ۲۰۰۶: ۴۸-۴۷).

مقاله‌ی دوم کتاب نیز حاوی نظریه‌ی مشهور گافمن درباره‌ی «فاصله‌ی نقش» است. منظور گافمن از فاصله‌ی نقش، درجه‌ی کناره‌گیری افراد از نقش‌های محوله‌شان است. گافمن فاصله‌ی نقش را در ارتباط با منزلت اجتماعی افراد مورد بحث قرار می‌دهد و نشان می‌دهد که افراد واجد منزلت بالاتر، در مقایسه با افراد فروپایه، بنا به دلایل متمایز از خود فاصله‌ی نقش نشان می‌دهند. (ریتزر، ۱۳۷۹: ۲۹۸-۲۹۷).

۱۹۶۳: داغ ننگ: چاره‌اندیشی برای هویت ضایع شده

این کتاب به لحاظ موضوع و دایره‌ی بررسی، شباهت نسبی با کتاب «تیمارستان‌ها» دارد؛ با این توضیح که به گستره‌ی وسیع‌تر از افرادی می‌پردازد که در جامعه به لحاظ داشتن نوع خاصی از عیوب جسمی یا شخصیتی، با چالش و مشکلاتی در کنش‌های متقابل مواجه می‌شوند؛ به علاوه اینکه فاقد قوت روش‌شناختی کتاب‌ «تیمارستان»هاست و بیش از آنکه حاصل مطالعه‌ی میدانی و مشاهده‌ی مشارکتی منسجم و منظمی باشد، بر ذخیره‌ی دانش و مشاهدات نامنظم گافمن مبتنی است.

ساختار کتاب: این کتاب دارای پنج فصل است که ترجمه‌ی فارسی آن در ۲۴۵ صفحه، به همراه پیش گفتار مترجم، تنظیم و ارائه شده است. عناوین فصول کتاب و حجم صفحات هر فصل بدین ترتیب است: ۱.داغ ننگ و هویت اجتماعی (۶۱ صفحه)؛ ۲.کنترل اطلاعات و هویت شخصی (۹۴ صفحه)؛ ۳.اتحاد گروهی و هویت خویشتن (۳۰ صفحه)؛ ۴.خود و دیگری (۲۰ صفحه)؛ ۵.انحرافات و منحرفان (۱۰ صفحه).

نظریه‌ی اصلی: در این کتاب گافمن با اتکا به بررسی‌های توصیفی و تجربی، موقعیت اجتماعی افرادی را مورد باریک‌بینی قرار می‌دهد که به واسطه‌ی ایجاد شکافی میان هویت اجتماعی بالفعل و بالقوه‌شان، قادر به پیروی از هنجارهای متداول جامعه نیستند و در نتیجه نزد سایر افراد عادی مورد پذیرش واقع نمی‌شوند. این افراد به واسطه‌ی وجود تفاوت مذکور اصطلاحاً «داغ ننگ» بر پیشانی‌شان می خورد. افراد داغ‌خورده، از جریان عادی زندگی خارج شده و مجبور به دست و پنجه نرم کردن با مصیبت‌ها و مشکلات خود می‌شوند. (گافمن، ۱۳۸۶: ۱۷-۱۶). جامعه افراد داغ‌خورده را به چشم افرادی حاشیه‌ای می‌انگارد؛ اما آنها موقعیت خود در مقام بیگانه را سامان داده و با طلب کردن و نمایش دادن هویت و ویژگی‌های رفتاری جدید که به وجوه شخصیتی مبهم و تار آنها یکپارچگی می‌بخشد، در برابر سرکوبگری موقعیت خویش ایستادگی می‌کنند (شاهمیری، ۱۳۸۶: ۱۱).

۱۹۶۳: رفتار در اماکن عمومی: یادداشت‌هایی در سازمان اجتماعی گردهمایی‌ها

گافمن در این کتاب مجدداً بر کنش های متقابل روزمره در عرصه‌ی عمومی تمرکز می‌کند. وی میان انواع متعدد گردهمایی های عمومی (تجمع‌ها، موقعیت‌ها، مناسبت‌های اجتماعی) و انواع حاضران آنها (مطلعان و آشنایان و غیرمطلعان) تفکیک ایجاد می کند.

ساختار کتاب: چاپ انگلیسی کتاب در ۲۴۸ صفحه تنظیم شده و مشتمل بر پنج بخش است: ۱.مقدمه (۲۹ صفحه)؛ ۲.کنش متقابل غیرمتمرکز (۴۹ صفحه)؛ ۳.کنش متقابل متمرکز (۶۷ صفحه)؛ ۴.مشارکت‌ورزی قابل وصول (۴۱ صفحه)؛ ۵.تفسیرها (۵۵ صفحه).

۱۹۶۷: مناسک کنش متقابل: مقالاتی در رفتار چهره به چهره

ساختار کتاب: این کتاب مجموعه شش مقاله از گافمن است. چهار مقاله‌ی اول، نخست بار در دهه‌ی ۱۹۵۰ منتشر شده‌اند، مقاله‌ی پنجم در سال ۱۹۶۴ و مقاله‌ی آخر نیز به عنوان پایان‌بخش، اختصاصاً برای همین مجموعه نگاشته شده است. عناوین مقالات کتاب عبارتند از: «درباره‌ی عملکرد چهره»[۸] (۱۹۵۵)؛ «شرمساری و سازمان اجتماعی»[۹] (۱۹۵۶)؛ «طبیعت تمکین و سلوک»[۱۰] (۱۹۵۶)؛ «بیگانگی از کنش متقابل»[۱۱] (۱۹۵۶)؛ «علائم ذهنی و نظم اجتماعی»[۱۲] (۱۹۶۴)؛ «کنش در کجا قرار دارد؟»[۱۳].

نظریه‌ی اصلی: گافمن در این کتاب بر آن است که مفهوم «صورت» را ـ به مثابه‌ی تصویر مثبتی که یک فرد هنگام کنش متقابل با دیگران، به خود می‌گیرد ـ مورد بحث قرار دهد. گافمن معتقد است که صورت، «به عنوان یک برساخت جامعه‌شناختی از کنش متقابل، نه امری است موروثی و نه جنبه‌ای ثابت از یک شخص» است. وقتی که یک فرد تصویر از خود مثبتی از خویشتن به دیگران نشان می‌دهد، آن فرد احساس می‌کند که محتاج آن است که این تصویر را حفظ کند و ارتقا بخشد. ناسازگاری در اینکه یک فرد چگونه خود را در جامعه برجسته و نمایانگر سازد، با مخاطره‌ی شرمساری و بی‌اعتباری و بدنامی مواجه است. از این رو، افراد تلاش می‌کنند از تصویر خود حفاظت کنند تا اطمینان حاصل نمایند که خود را به دیگران به شکل نامطلوبی نمیانگر نخواهند ساخت (Trevino, ۲۰۰۳:۳۷).

۱۹۶۹: کنش متقابل راهبردی

این کتاب را بایستی در تداوم کتاب «مواجهه‌ها: دو مطالعه در جامعه‌شناسی کنش متقابل» ارزیابی کرد؛ چرا که در این کتاب نیز گافمن از نظریه‌ی بازی‌ بهره می‌جوید.

ساختار کتاب: کتاب مختصر و موجز است و نخستین چاپ آن به زبان انگلیسی در ۱۴۵ صفحه تنظیم شده است که مشتمل بر یک پیش‌گفتار و دو فصل است: ۱.بازی‌های مبیّن: تحلیلی بر تردیدها در بازی[۱۴] (۸۲ صفحه)؛ ۲.کنش متقابل راهبردی (۶۳ صفحه).

نظریه‌ی اصلی: گافمن در این کتاب امکان ایجاد سازگاری میان نظریه‌ی بازی و میراث مکتب شیکاگو و رهیافت کنش متقابل نمادین را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. این یکی از معدود کتاب‌های گافمن است که صراحتاً مکتب کنش متقابل نمادین را موضوع بحث قرار می‌دهد. گافمن با تاثیرپذیری از کارهای توماس شلینگ[۱۵] پیرامون نظریه‌ی بازی، واقعیت را به مثابه‌ی شکلی از بازی معرفی می‌کند و به بحث از قواعد این بازی و حرکت‌هایی که بازیگران می‌توانند انجام دهند، می‌پردازد و این حرکات را در اشکال «بی‌اطلاع»، «ساده و بی تکلف»، «پوششی»، «افشاگرانه» و «ضدافشاگرانه» دسته‌بندی می‌کند. (Fine and Manning, ۲۰۰۳: ۴۷)

۱۹۷۴: تحلیل چارچوب

گافمن، خود، این کتاب را مهمترین اثر علمی‌اش[۱۶] تلقی کرده (Fine and Manning, ۲۰۰۳: ۵۳)؛ هرچند این کتاب هیچ‌گاه جایگاه کتاب‌های اولیه‌اش (به ویژه «نمود خود در زندگی روزمره») را کسب نکرد. این کتاب را به عنوان نقطه‌ی گسست گافمن از ریشه‌های نظریه‌ی اصیل کنش مقابل نمادین تلقی کرده‌اند؛ چرا که طی آن گافمن توجه خود را از کنش‌ها به ساختارها معطوف کرده است.[۱۷]

ساختار کتاب: کتاب، مفصل و دارای بخش‌های متعدد است: چاپ انگلیسی آن در ۵۸۶ صفحه تنظیم شده که علاوه بر فهرست نمایه‌های ۱۰ صفحه‌ای پایان کتاب، دارای ۱۴ فصل است که عناوین آنها بدین ترتیب می‌باشد: ۱.مقدمه (۲۰ صفحه)؛ ۲.چارچوب‌های بنیادین (۱۹صفحه)؛ ۳.کلیدها و پیوندها (۴۳ صفحه)؛ ۴.طراحی‌ها و ساخت‌ها[۱۸] (۴۰ صفحه)؛ ۵.چارچوب نمایشی (۳۳ صفحه)؛ ۶.مسائل ساختاری در ساخت‌ها (۴۵ صفحه)؛ ۷.فعالیت خارج از چارچوب (۴۷ صفحه)؛ ۸.استحکام فعالیت‌ها (۵۳ صفحه)؛ ۹.مشکلات ساده (۳۴۵ صفحه)؛ ۱۰.چارچوب شکننده (۳۲ صفحه)؛ ۱۱.ایجاد تجربه‌ی منفی (۶۱ صفحه)؛ ۱۲.آسیب‌پذیری‌های تجربه[۱۹] (۵۷ صفحه)؛ ۱۳.تحلیل چارچوب گفتگو (۶۴ صفحه)؛ ۱۴.نتایج (۱۷ صفحه).

نظریه‌ی اصلی: در این کتاب گافمن این ایده را مطرح می‌کند که کنش بیشتر از طریق پیروی بدون تامل از قواعد تعریف می‌شود تا از طریق یک فرآیند فعالانه، خلاقانه و مذاکره‌ای. گافمن هدف اصلی خود در این کتاب را این گونه اعلام می کند: «کوشش برای تشخیص برخی از چارچوب‌های بنیادی فهم که جامعه آنها را در دسترس ما می‌گذارد تا بتوانیم از رویدادها سر در بیاوریم، و تحلیل آسیب‌پذیری‌های خاص این چارچوب‌های مرجع». در این کتاب علاقه‌ی اصلی گافمن متوجه ساختارهای تنگ‌دامنه‌ای است که بر اندیشه ها و کنش های کنشگران حاکمند. (ریتزر، ۱۳۷۹: ۲۹۹-۲۹۸).

۱۹۸۱: اشکال گفتگو

اشکال گفتگو آخرین کتاب منتشرشده از گافمن است که درست یک سال پیش از درگذشتش وارد فضای نشر شده. مباحث این کتاب شباهت قابل توجهی به روش‌شناسی مردمنگارانه و بحث «تحلیل گفتگو» در این نظریه پیدا می‌کند.

ساختار کتاب: این کتاب متشکل از پنج مقاله است: «پاسخ‌ها و عکس‌العمل‌ها»[۲۰] (۱۹۶۷۶)؛ «فریادهای عکس‌العمل»[۲۱] (۱۹۷۸)؛ «موقعیت (ردّ ‌پا)»[۲۲] (۱۹۷۹)؛ «خطابه» (۱۹۷۶)؛ «گفتگوی رادیویی» (۱۹۸۱).

محتوا: مقالات کتاب هم به ارتباطات کلامی و هم ارتباطات غیرکلامی از رهگذر یک مدل جامعه‌شناختی ـ زبان‌شناختی توجه می کنند. نخستین مقاله «دیالوگ‌های محاوره‌ای» و روشی که طی آن افراد در طول یک مکالمه به ارائه‌ی پاسخ و عکس العمل ـ هم در قالب کلامی و هم غیرکلامی ـ می پردازند، را مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد. دومین مقاله، کاربرد نطق‌ها و اظهارنظرها و دلالت های ضمنی اجتماعی آنها را در زمینه‌های گوناگون اجتماعی مورد بحث قرار می‌دهد و به طور ویژه به «خودگفتگویی»[۲۳] (به معنای آنکه به طور مشخص با هیچ فرد خاصی گفتگو نشود) و نقش آن در موقعیت‌های اجتماعی می پردازد. در مقاله‌ی سوم (جای‌پا)، گافمن به این بحث می‌پردازد که در جریان مکالمه، مفصل‌های گفتگو و فاصله‌گذاری‌ها چگونه می‌توانند موجب چرخش در گفتگو شوند. در مقاله‌ی چهارم (خطابه) اشکال و روش‌های گوناگون سخنرانی و خطابه مورد توصیف قرار می‌گیرند و در نهایت در آخرین مقاله، گافمن اشکال مورد استفاده‌ی گفتگو در برنامه‌سازی‌های رادیویی و تاثیری که آنها بر شنوندگان دارند را مورد بحث قرار می‌دهد (Heim, ۱۹۸۲: ۱۵۴-۱۵۶).

منابع

• ریتزر، جرج (۱۳۷۹)، نظریه‌های جامعه‌شناسی در دوران معاصر، ترجمه‌ی محسن ثلاثی، تهران: انتشارات علمی، چاپ چهارم، ۸۲۹ص.
• شاهمیری، آزاده (۱۳۸۶)، «درباره «اروینگ گافمن» : نمایش خود در زندگی روزمره»، روزنامه اعتماد، شماره ۱۴۵۹۱۴، مرداد ۱۳۸۶، صفحه ۱۱ (تئاتر).
• گافمن، اروینگ (۱۳۸۶)، داغ ننگ: چاره‌اندیشی برای هویت ضایع شده، ترجمه‌ی مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز، چاپ اول، ۲۴۵ص.
• گافمن، اروینگ (۱۳۹۱)، نمود خود در زندگی روزمره، ترجمه‌ی مسعود کیانپور، تهران: نشر مرکز، چاپ اول، ۲۸۹ص.

• Fine, Gary Alan; Philip Manning (۲۰۰۳). “Erving Goffman”. In George Ritzer. The Blackwell Companion to Major Contemporary Social Theorists. Blackwell Publishing Ltd.
• Helm, David (۱۹۸۲). “Talk’s Form: Comments on Goffman’s Forms of Talk.”. Human Studies ۵ (۲): ۱۴۷-۱۵۷.
• Trevino, A. Javier (۲۰۰۳). Goffman’s Legacy. Lanham, Md.:Rowman & Littlefield Publishers
• Weinstein Raymond M. (۱۹۸۲). “Goffman’s Asylums and the Social Situation of Mental Patients”. Orthomolecular psychiatry ۱۱ (N ۴): ۲۶۷–۲۷۴.

 

پیوست ۱ : فهرست تزهای دانشگاهی و کتاب‌های منتشرشده از گافمن

(منبع: Lemert, ۱۹۹۷: ۲۷۲-۲۶۳)

• ۱۹۴۹        Some Characteristics of Response to Depicted Experience. MA Thesis, University of Chicago.
• ۱۹۵۳a      Communication Conduct in an Island Community. Ph D dissertation, University of Chicago.
• ۱۹۵۳b      The Service Station Dealer: The Man and His Work. Chicago: Social Research Inc.
• ۱۹۵۶a      The Presentation of Self in Everyday Life. Edinburgh : Universit y of Edinburgh Social Sciences Research Centre.
• ۱۹۵۹a      The Presentation of Self in Everyday Life. Garden City, NY: Doubleday, Anchor Books.
• ۱۹۶۱a      Asylums:Essays on the Social Situation of Mental Patients and Other Inmates. Garden City, NY: Doubleday, Anchor Books.
• ۱۹۶۱b      Encounters: Two Studies in the Sociology of Interaction. Indianapolis: Bobbs- Merrill.
• ۱۹۶۳a      Behavior in Public Places: Notes on the Social Organization of Gatherings. NY: Th e Free Press.
• ۱۹۶۳b      Stigma: Notes on the Management of Spoiled Identity. Englewood Cliffs, NJ: Prentice Hall; NY: Touchstone Books, Simon and Schuster, ۱۹۸۶.
• ۱۹۶۷        Interaction Ritual: Essays on Face-to-Face Behavior. Garde n City, NY: Doubleday, Anchor Books.
• ۱۹۶۹a      Strategic Interaction. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• ۱۹۷۱        Relations in Public: Microstudies of the Public Order. NY: Basic Books.
• ۱۹۷۴        Frame Analysis: An Essay on the Organization of Experience. Cambridge, MA: Harvard University (hardbound); New York: Harper and Row (paper­ back).
• ۱۹۷۶a      Gender Advertisements. Studies in the Anthropology of Visual Communication. Society for the Anthropology of Visual Communication ۳(۲).
• ۱۹۷۹a      Gender Advertisements. Cambridge, MA: Harvard University (hardbound); NY: Harper and Row (paperback).
• ۱۹۸۱a      Forms of Talk. Philadelphia: University of Pennsylvania Press.

جدول تزهای دانشگاهی و کتاب‌های منتشرشده از گافمن

 

پیوست ۲ : فهرست مقالات منتشرشده از گافمن در ژورنال‌های علمی، کتاب‌های مجموعه مقاله‌ای و کنفرانس‌ها

(منبع: Lemert, ۱۹۹۷: ۲۷۲-۲۶۳)

• ۱۹۵۱        Symbols of Class Status. British Journal of Sociology ۱۱ : ۲۹۴-۳۰۴.
• ۱۹۵۲        On Cooling the Mar k Out: Some Aspects of Adaptatio n to Failure. Psychiatry ۱۵ (۴) : ۴۵۱-۶۳.
• ۱۹۵۵        On Face-work: An Analysis of Ritual Elements in Social Interaction. Psychiatry ۱۸(۳) : ۲۱۳-۲۳۱.
• ۱۹۵۵        Book review of H.R. Service and H.S. Service, Tobati: Paraguayan town. American Journal of Sociology ۶۱(۲) : ۱۸۶-۷.
• ۱۹۵۶b      Th e Natur e of Deferenc e an d Demeanor. American Anthropologist ۵۸(۳) : ۴۷۳-۵۰۲.
• ۱۹۵۶c      Embarrassment and Social Organization. American Journal of Sociology ۶۲(۳) : ۲۶۴-۷۱.
• ۱۹۵۷a      Alienation from Interaction. Human Relations ۱۰(۱) : ۴۷-۵۹.
• ۱۹۵۷b      Interpersonal Persuasion. Pp. ۱۱۷-۹۳ in Bertram Schaffner (ed.), Group Processes: Transactions of the Third (۱۹۵۶) Conference. NY: Josiah Macy Jr. Foundation.
• ۱۹۵۷c      Some Dimensions of the Problem. Pp. ۵۰۷-۱ ۰ in D.J. Levinson and R.H.Williams, (eds.), The Patient and the Mental Hospital. NY: Free Press.
• ۱۹۵۷d      Book review of D.R. Cressey, Other People’s Money. Psychiatry ۲۰(۳) : ۳۲۱-۶.
• ۱۹۵۷e      On Som e Convergence s of Sociology an d Psychiatry. Psychiatry ۲۰(۳) : ۲۰۱-۳.
• ۱۹۵۷f       Book review of I. Belknap. Human Problems of a State Mental Hospital. Administrative Science Quarterly ۲(۱) : ۱۲۰-۱.
• ۱۹۵۸        Th e Characteristics of Total Institutions. Pp. ۴۳-۸ ۴ in Symposium on Preventive and Social Psychiatry (April ۱۵-۱۷, ۱۹۵۷). Washington, DC : Walter Reed Army Institute of Research.
• ۱۹۵۹b      Th e Moral Career of the Mental Patient. Psychiatry ۲۲(۲) : ۱۲۳-۴۲.
• ۱۹۶۱c      On the Characteristics of Total Institutions. In Donald R. Cressey (ed.), The Prison: Studies in Institutional Organization and Change. NY: Holt, Rinehart, and Winston.
• ۱۹۶۴a      Menta l Symptom s and Publi c Order. Disorders of Communication. Association for Research in Nervou s and Mental Disease, Research Publications ۴۲ : ۲۶۲-۹.
• ۱۹۶۴b      Th e Neglected Situation. American Anthropologist ۶۶ : ۱۳۳-۶.
• ۱۹۶۶        Communication and Enforcement Systems. In Kathleen Archibald (ed.), Strategic Interaction and Conflict. Berkeley, CA: Institute of International Studies.
• ۱۹۶۹b      Th e Insanity of Place, Psychiatry ۳۲(۴) : ۳۵۷-۸۸.
• ۱۹۷۶b      Replies and Responses. Language and Society ۵(۳) : ۲۵۷-۳۱۳.
• ۱۹۷۷a      Genderisms. Psychology Today ۱۱(۳) : ۶۰-۳.
• ۱۹۷۷b      Th e Arrangement Between the Sexes. Theory and Society ۴(۳) : ۳۰۱-۳۲.
• ۱۹۷۸        Response Cries. Language ۵۴(۴) : ۷۸۷-۸۱۵.
• ۱۹۷۹b      Footing. Semiotica ۲۵(۱/۲) : ۱-۲۹.
• ۱۹۸۱b      A Reply to Denzin and Keller. Contemporary Sociology ۱۰(۱) : ۶۰-۸.
• ۱۹۸۳a      Th e Interaction Order. American Sociological Review ۴۸ : ۱-۱۷.
• ۱۹۸۳b      Felicity’s Condition. American Journal of Sociology ۸۹(۱) : ۱-۵۳.
• ۱۹۸۳c      Microsociologie et histoire. Pp. ۱۹۷-۲۰۲ in Ph. Fritsch, (ed.), Le Sens de L’ordinaire. Paris: Editions du Centr e Nationa l de la Recherch e Scientifique.
• ۱۹۸۹        On Fieldwork. Journal of Contemporary Ethnography ۱۸(۲):۱۲۳-۳۲.

 

پیوست ۳ : ادبیات ثانوی[۲۴] (کتاب‌های نوشته‌شده درباره‌ی گافمن)

• Burns, Tom. ۱۹۹۲. Erving Goffman. London and NY: Routledge.
• Corder, Lloyd E. ۱۹۸۸. The Utility of Erving Goffman’s Theoretical Perspective:Metaphorical Models and “Serious Ethnography” for the Rhetoric and Communication Scholar. University of Pittsburgh Dept. of Communications.
• Ditton, Jason (ed.) ۱۹۸۰. The View from Goffman. London: Macmillan.
• Drew, Paul and Wooton, Anthony (eds.). ۱۹۸۸. Erving Goffman: Exploring the Interaction Order. Cambridge: Polity Press.
• Hare, Paul and Blumberg, Herber t H.  ۱۹۸۸. Dramaturgical Analysis of Social Interaction. NY: Praeger.
• Jacobsen, Michael Hviid (ed.). ۲۰۱۰. The Contemporary Goffman (Routledge Studies in Social and Political Thought). NY: Routledge
• Lemert, Charles and Branaman, Ann (ed.). ۱۹۹۷. The Goffman Reader. MA: Blackwell Publishers Ltd.
• Lyman, S.M. and Scott, M.B. ۱۹۷۵. The Drama of Social Reality. NY : Oxford University Press.
• Manning, Philip. ۱۹۹۲. Erving Goffman and Modern Sociology. Stanford, CA: Stanford University Press.
• Riggins, Stephen Harold (ed.). ۱۹۹۰. Beyond Goffman: Studies on Communication, Institution, and Social Interaction. Berlin and New York: de Gruyter.
• Schlenker (ed.), The Self and Social Life. NY: McGraw-Hill.
• Smith, G.W.H. (ed.), ۱۹۹۵. Goffman’s Patrimony. London: Routledge.
• Smith Greg (ed.). ۱۹۹۹. Goffman and Social Organization: Studies in a sociological legacy. London and NY: Routledge.
• Smith Greg. ۲۰۰۶. Erving Goffman (Key Sociologists Series). London and NY: Routledge.
• Trevino, A. Javier. ۲۰۰۳. Goffman’s Legacy. Lanham, Md.:Rowman & Littlefield Publishers.