« ابعاد حقوق مالکیت فکری مهندسی معکوس نرم افزار » عنوان پایان نامه ای به قلم اینجانب سعید نجات زادگان است که در سال ۱۳۹۵ جهت دریافت درجه ی کارشناسی ارشد حقوق مالکیت فکری در دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی با درجه عالی و نمره ۱۹٫۵ دفاع گردیده است. این پایان نامه بالغ بر ۱۴۰ صفحه حجم داشته و از حدود ۱۳۵ منبع فارسی و انگلیسی و پرونده در نگارش آن استفاده شده است. در ادامه چکیده این سند، فهرست منابع و چند صفحه از این پایان نامه در اختیار مخاطبین محترم قرار می گیرد. ضمنا فایل اصل این پایان نامه از طریق سامانه پند دانشگاه شهید بهشتی و آدرس http://library.sbu.ac.ir/islandora/object/thesis%3A41034 در دسترس خواهد بود.

چکیده:

بحث مهندسی معکوس نرم‌افزارها از دهه‌ی ۱۹۸۰ میلادی مطرح شده و در دهه‌ی ۱۹۹۰ ، درنتیجه‌ی رشد روزافزون مهندسی معکوس نرم‌افزارها، ابعاد حقوقی آن در ایالات‌متحده امریکا و اتحادیه‌ی اروپا مورد بررسی قرار گرفت. در بیانی ساده، مهندسی معکوس نرم‌افزار را می‌توان به حرکت معکوس از یک محصول تمام‌شده به سمت اجزای سازنده در راستای فهم ساختار و عملکرد آن تعریف کرد. عمل مزبور ممکن است از روش جعبه سیاه، روش جعبه سفید یا روش جعبه خاکستری و با استفاده از اتاق پاک، جهت احتراز از نقض حقوق صاحب اثر، انجام پذیرد. کاربردهای متعدد و متنوع مهندسی معکوس نرم­افزار در زمینه­های امنیتی و توسعه­ای و نیز نقش آن در توسعه اقتصادی و تسریع انتقال فناوری به­خوبی توانسته­است اهمیت استفاده از آن را روشن سازد.

با توجه به ماهیت فکری نرم‌افزارهای رایانه‌ای، حمایت از این محصول در عرصه حقوق مالکیت فکری و تحت نظام­های حق­مؤلف، حق­اختراع و اسرار تجاری انجام می‌گیرد. از بررسی تاریخچه، شرایط حمایت، حقوق مؤلف و استثنائات آن در نظام حق مؤلف چنین به نظر می‌رسد که قوانین ایالات‌متحده امریکا و کشورهای اتحادیه اروپا مهندسی معکوس (دی‌کامپایل) را به‌صورت مشروط تحت دکترینی چون استفاده منصفانه به‌عنوان استثنائی بر حقوق مؤلف شناسایی کرده و بر مشروعیت آن به‌روشنی صحه گذاشته‌اند، رویکردی که متأسفانه در قوانین فعلی ایران پذیرفته‌نشده، اما در لایحه جدید حمایت از حقوق مالکیت فکری پیش‌بینی‌شده است. در نظام حق­اختراع نیز اگرچه هیچ‌گونه تصریحی بر جواز یا ممنوعیت مهندسی معکوس در کشورهای مورد بررسی وجود ندارد، لیکن بر اساس سیاست‌های راهبردی تأسیس نظام حق اختراع و دکترینی چون اولین فروش، مجوز ضمنی و استیفای حق ممکن است بتوان حکم به جواز چنین اقدامی داد. برخلاف نظام‌های پیش‌گفته، مسئله‌ی مهندسی معکوس نرم‌افزار در نظام اسرار تجاری از گذشته‌های دور پاسخی آسان‌تر و صریح‌تر دریافت کرده و مشروعیت تحصیل هرگونه اطلاعات سری مستتر در نرم‌افزارهای رایانه‌ای مشروط به داشتن دستانی پاک (استفاده از روش‌های مشروع) در کسب اسرار تجاری شده است، امری که با توجه به عدم جواز مهندسی معکوس در نظام حق مؤلف ایران، باعث شده حمایتی افراطی از نرم‌افزارها در مقابل مهندسی معکوس ایجاد گردد. آخرین مسئله در ارزیابی حقوقی مهندسی معکوس نرم‌افزارها بررسی جواز یا عدم جواز درج شروط محدودکننده‌ی مهندسی معکوس در قراردادهای فروش یا لیسانس نرم‌افزار است که در نظام­های حق­مؤلف، حق­اختراع و اسرار تجاری پاسخ‌های متفاوتی برای این مسئله ارائه گردیده و رویکردهای گوناگونی اتخاذشده است.

Abstract:

Reverse engineering of software firstly emerged in 1980s and its legal aspects depicted in the ninth decade of twenty centuries in the USA and European unions as a result of reverse engineering growth. Simply, software reverse engineering can be described as a reverse movement from a final product in order to recognize the structure and functionality of it. This action can be performed by the black box method, white box method and gray box method and reverse engineers can use clean rooms to decrease author rights infringement risk. Varios Functions of software reverse engineering for security and development purposes and its role in the advancement of underdevelopment countries’ economy and accelerating the technology transfer process can display reverse engineering importance.

Because of the intellectual nature of computer software, protecting of these products should be done by intellectual property law in Copyright, Patent and Trade Secret systems. Although software is known as a literary and artistic work and basically is protected by copyright, some countries like Iran tried to establish a sui generis regime for protecting these kind of intellectual properties. Recognizing software as literary and artistic work could not negate the right of software developers to achieve patent grant; same as software right holders who can enjoy the protection of trade secret law by saving codes and documents of programs secretly. Studying history, protection conditions, author rights and its exceptions in the author right law we recognize that USA and EU law permit reverse engineering (decompiling) of software conditionally as an exception in the light of doctrines such as fair use. Unfortunately, this view is not accepted in Iran law and there are hopes to see similar provisions in next generation of legislating. In the patent right; however, the permissibility of this act is not specified and probably it should be achieved by using some defenses such as first sale doctrine, implicit permission and exhaustion. Nevertheless, this issue is completely clear in the trade secret system by describing that any kind of information that is achieved from reverse engineering of software by clean hands (legal means) is not infringement; although this approach in Iranian legal system raised excessive protection of software against reverse engineering because Iranian software protection sui generis code didn’t accept reverse engineering at all. The last issue in this respect is assessment of permissibility of contractual provisions which prohibit reverse engineering of software. In this regard, it should be described that these kinds of terms are treated differently in Copyright, Patent and Trade Secret.

فهرست منابع

‏الف)کتاب:

1. ‏آیتی، حمید. حقوق‌ آفرینشها‌ی فکری با‌ تا‌کید بر حقوق‌ آفرینشها‌ی ادبی‌ و هنری. تهران: نشر حقوقدان‌، ۱۳۷۵٫
2. ‏حقوق پدیدآورندگان نرم افزار. تهران: سازمان برنامه و بودجه، مرکز مدارک اقتصادی-اجتماعی و انتشارات، ۱۳۷۳٫
3. ‏رهبری، ابراهیم. حقوق اسرار تجاری. تهران: سمت، ۱۳۹۲٫
4. ‏———. حقوق انتقال فناوری. تهران: سمت، ۱۳۹۲٫
5. ‏زرکلام، ستار. حقوق مالکیت ادبی و هنری. تهران: سمت، ۱۳۹۳٫
6. ‏زرکلام، ستار، مترجم. قانون مالکیت فکری فرانسه و آلمان (آثار ادبی و هنری): همراه با شرح و تفسیر مقررات راجع به مالکیت فکری نرم افزارها. اول. سازمان مدیریت و برنامه ریزی، ۱۳۸۴٫
7. ‏زرکلام، ستار و محمد حسن محوری. حمایت های حقوقی از پدیدآورندگان نرم افزار. تهران: سمت، ۱۳۹۴٫
8. ‏صادقی، محسن. حمایت از حقوق مالکیت فکری در محیط اینترنتی. تهران: موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی، ۱۳۸۶٫
9. ‏صادقی‌ نشاط، امیر. حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای کامپیوتری به انضمام دو نمونه قرارداد. نشر میزان. تهران: ‏‫میزان، ۱۳۸۹٫
10. ‏گرباود. الفبای حقوق پدیدآورنده (کپی رایت). ترجمه‌ی غلامرضا لایقى. تهران: خانه کتاب، ۱۳۸۰٫
11. ‏میرحسینی‌، سید حسن‌. حقوق‌ اختراعا‌ت‌. میزان‌، ۱۳۸۷٫
12. ‏هیئت مولفان و ویراستاران انتشارات میکروسافت. فرهنگ تشریحی اصطلاحات کامپیوتری میکروسافت. ترجمه‌ی مجید سماوی. تهران: کانون نشر علوم، ۱۳۷۸٫
13. Committee, IEEE Standards and others. Ieee Std 610.12-1990 Ieee Standard Glossary Of Software Engineering Terminology, n.d.
14. Eldad Eilam. Reversing: Secrets Of Reverse Engineering. John Wiley & Sons, 2011.
15. Hollaar, Lee A. Legal Protection Of Digital Information. Washington, D.C.: BNA Books, 2002. http://digital-law-online.info/lpdi1.0/treatise25.html.
16. Sommerville, Ian. Software Engineering. 9th ed. Boston: Pearson, 2010.
17. Thomas Rogers and Andrew Szamosszegi. Fair Use In The US Economy: Economic Contribution Of Industries Relying On Fair Use. Washington: Computer & Communications Industry Association, 2011. http://www.ccianet.org/wp-content/uploads/library/CCIA-FairUseintheUSEconomy-2011.pdf.
18. Vinesh Raja, Kiran J. Fernandes. Reverse Engineering: An Industrial Perspective. Springer London, 2008.
19. Wang, Wego. Reverse Engineering: Technology Of Reinvention. CRC Press, 2010.
20. Hoglund, Greg and Gary McGraw. “Reverse Engineering And Program Understanding.” In Exploiting Software: How To Break Code. Pearson Education India, 2004. http://www.informit.com/store/exploiting-software-how-to-break-code-9780201786958?w_ptgrevartcl=Reverse Engineering and Program Understanding_353553.

‏ب) مقاله:

21. ‏السان، مصطفی. “جنبه‌های حقوقی مهندسی معکوس.” مجله حقوقی دادگستری ۷۹، ش ۸۹ (۲۱ مارس ۲۰۱۵): ۳۱– http://www.jlj.ir/article_13348.html.
22. ‏———. “حقوق اسرار تجاری در عصر فناوری اطلاعات.” حقوقی دادگستری، حقوق، ش ۵۰ و ۵۱ (۱۳۸۴). http://www.ensani.ir/fa/content/221650/default.aspx.
23. ‏باقری، کامران، مریم توکل‌مقدم، سعید شوال‌پور و حمید عزیزی‌مرادپور. “حفاظت از اختراعات نرم افزاری در ایران.” سیاست علم و فناوری ۲، ش ۳ (۱۳۸۹): ۱۳– http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/852504.
24. ‏باقری، محمود و سیمین عباسی. “سیاست های حقوق رقابت و حقوق مالکیت فکری.” فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (فصلنامه حقوق سابق) ۴۲، ش ۲ (۲۱ ژوئن ۲۰۱۲): ۵۹– http://jlq.ut.ac.ir/article_29889.html.
25. ‏باقری، محمود و مریم گودرزی. “مقایسه نظام حمایتی اسرار تجاری و نظام حق اختراع.” فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی (فصلنامه حقوق سابق)، ش ۳۹ (۲۲ مه ۲۰۰۹). http://jlq.ut.ac.ir/article_28267_39.html.
26. ‏پرویزی، رضا. “نقض حقوق پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای.” ماهنامه دنیای مخابرات و ارتباطات، سال هفتم، ش ۸۲٫ دسترسی ۱ شهریور ۱۳۹۵٫

http://www.magiran.com/view.asp?type=pdf&id=867051&l=fa.

27. ‏جعفرزاده، میرقاسم و اصغر محمودی. “شرایط ماهوی حمایت از اختراع از نگاه رویه قضایی و ادره ثبت اختراعات.” تحقیقات حقوقی، ش ۴۲ (۱۳۸۴).

http://www.ensani.ir/fa/content/7192/default.aspx.

28. ‏حبیبا، سعید و زهرا شاکری. “سه گام؛ آزمونی فراروی مصرف‌کنندگان آثار ادبی و هنری.” تحقیقات حقوقی ۱۶، ش ۶۱ (۱۳۹۲).
29. ‏حسن‌پور، محمد‌مهدی. “حقوق پدیدآورنده برنامه رایانه ای؛ مطالعه تطبیقی.” حقوقی دادگستری ۱، ش ۶۹ (۴ فروردین ۱۳۸۴): ۳۴۷–

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/484578/حقوق-پدیدآورنده-برنامه-رایانه-ای؛-مطالعه-تطبیقی.

30. ‏خمسه، عباس. “انتقال تکنولوژی با رویکرد مهندسی معکوس بهینه پویی برای طراحی و ساخت محصولات جدید”، ج ۰۹، ۱۳۸۴٫ http://www.civilica.com/Paper-CCGUIND09-CCGUIND09_001=انتقال-تکنولوژی-با-رویکرد-مهندسی-معکوس-بهینه-پویی-برای-طراحی-و-ساخت-محصولات-جدید.html.
31. ‏رهبر، نوید. “تاثیر اینترنت بر حق مولف در نظام حقوق بین الملل و حقوق کنونی ایران.” در مجموعه مقاله های همایش بررسی جنبه های حقوقی فناوری اطلاعات، ۱۳۸۳٫
32. ‏شاکری، زهرا. “استفادۀ منصفانه از آثار ادبی و هنری؛ حقی برای جامعه؟!” حقوق ۲، ش ۴۵ (۱ تیر ۱۳۹۴): ۲۰۷–

http://www.noormags.ir/view/fa/articlepage/1075598/استفادۀ-منصفانه-از-آثار-ادبی-و-هنری؛-حقی-برای-جامعه-!?q=استفاده منصفانه&score=400.37335&rownumber=4.

33. ‏صادقی، حسین. “حمایت از حق مؤلف در فضای سایبر در حقوق ملی و اسناد بین المللی.” دیدگاه های حقوق قضایی، ش ۶۵ (۱۳۹۳). http://www.ensani.ir/fa/content/335586/default.aspx.
34. ‏———. “مطالعه تطبیقی تعیین مرجع صالح رسیدگی به دعاوی حقوقی نقض اسرار تجاری در فضای دیجیتالی.” پژوهشنامه بازرگانی، حقوق، ش ۵۵ (۱۳۸۹).

http://ensani.ir/fa/content/248753/default.aspx.

35. ‏عزیزی مراد‌پور، حمید. “تأملی بر محدودیت‌های حقوق دارندگان حق اختراع.” پژوهش‌های حقوق تطبیقی ۱۶، ش ۱ (۱۳۹۱): ۱۰۵– http://clr.modares.ac.ir/article_2902.html.
36. ‏فرتاش، کیارش، منوچهر منطقی، احسان بهمن زیاری و شهرام هاشم نیا. “حقوق مالکیت معنوی در مهندسی معکوس؛ شناسایی موارد مجاز و غیرمجاز.” در CIVILICA، ج ۰۸، ۲۰۱۴٫ http://www.civilica.com/Paper-IRAMOT08-IRAMOT08_083=حقوق-مالیکیت-معنوی-در-مهندسی-معکوس؛-شناسایی-موارد-مجاز-و-غیرمجاز.html.

https://www.systemgroup.net/intellectual-property/articles/2020.

37. ‏مایکل گونترسدارفر. “حق اختراع یک نرم‌افزار: مقایسه حقوق ایالات متحده آمریکا و اتحادیه اروپا.” ترجمه‌ی متین پدرام. رزونامه دنیای اقتصاد، ۲۷ اسفند ۱۳۹۱٫ http://donya-e-eqtesad.com/news/541536/.
38. ‏محمدزاده‌وادقانی، علی‌رضا و حسن محسنی. “بخش ضمیمه: ترجمه متن معاهده برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری (۱).” حقوق (مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران)، ش ۳۹ (۱۳۸۸): ۳۸۳–
39. ‏معینی، حامد و سعیده قاسمی‌پور. “دکترین سوء استفاده از حق در مالکیت ادبی و هنری.” فصلنامه علمی پژوهشی حقوق پزشکی ۰، ش ۰ (۱۵ مارس ۲۰۱۳): ۱۸۷–

http://www.ijmedicallaw.ir/article-1-327-fa.html.

40. ‏Daniel Gjörwell، Staffan Haglund و Daniel Sandell. “تکنیک مهندسی مجدد و روش های آن.” ترجمه‌ی مصطفی محمدخانی طبسی و احمد قنبری دستک. The Department for Computer Science and Engineering، ۲۴ فوریه ۲۰۰۲٫
41. ‏James Pooley. “اسرار تجاری: جنبه‌ای دیگر از دارایی‌های فکری.” ترجمه‌ی همکاران سیستم. مجله الکترونیکی سازمان جهانی مالکیت فکری، ژوئن ۲۰۱۳٫
42. Abbot, John. “Reverse Engineering Of Software: Copyright And Interoperability.” Journal Of Law And Information Science 14 (2003): 7. http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/jlinfos14&id=7&div=&collection=journals.
43. Bainbridge, David I. “Computer Programs And Copyright: More Exceptions To Infringement.” The Modern Law Review 56, no. 4 (1993): 591–۹۹٫
44. Chikofsky, Elliot J. and James H. Cross. “Reverse Engineering And Design Recovery: A Taxonomy.” Software, IEEE 7, no. 1 (1990): 13–۱۷٫
45. Cifuentes, Cristina and Anne Fitzgerald. “Reverse Engineering Of Computer Programs: Comments On The Copyright Law Review Committee’s Final Report On Computer Software Protection.” Journal Of Law And Information Science 6 (1995): 241. http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/jlinfos6&id=243&div=&collection=.
46. ———. “The Legal Status Of Reverse Engineering Of Computer Software.” Annals Of Software Engineering 9, no. 1–۲ (May 01, 2000): 337–۵۱٫
47. Cohen, Julie E. “Reverse Engineering And The Rise Of Electronic Vigilantism: Intellectual Property Implications Of Lock-Out Programs.” Southern California Law Review 68 (1995 1994): 113. http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/scal68&id=1105&div=&collection=.
48. Cohen, Julie E. and Mark A. Lemley. “Patent Scope And Innovation In The Software Industry.” California Law Review 89, no. 1 (2001): 1–۵۷٫ http://www.jstor.org/stable/3481172.
49. Copyright Law Review Committee. Report On Software Protection (Office Of Legal Information And Publishing), A-G’s Department. Canberra, 1995.
50. Davis III, G Gervaise. “Scope Of Protection Of Computer-Based Works: Reverse Engineering, Clean Rooms And De-Compilation 370 PLI.” Pat, 1993, 115.
51. Dehaghi, Morteza. “Reverse Engineering: A Way Of Technology Transfer In Developing Countries Like Iran.” International Journal Of E-Education, E-Business, E-Management And E-Learning, 2012.

http://www.ijeeee.org/index.php?m=content&c=index&a=show&catid=26&id=321.

52. Dworkin, Gerald. “The Concept Of Reverse Engineering In Intellectual Property Law And Its Application To Computer Programs.” Intell. Prop. LJ 1 (1990): 164–۱۶۴٫
53. Erkal, Nisvan. “On The Interaction Between Patent Policy And Trade Secret Policy.” Australian Economic Review, no. 37 (December 20, 2004).
54. Evans, Tonya M. “Reverse Engineering IP.” Marquette Intellectual Property Law Review 17, no. 1 (2013): 13–۲۲٫

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2226558.

55. Ginsburg, Jane C. “Copyright Use And Excuse On The Internet,” ۲۰۰۰٫
56. Graef, Inge. “How Can Software Interoperability Be Achieved Under European Competition Law And Related Regimes?” Journal Of European Competition Law & Practice 5, no. 1 (2014): 6–۱۹٫

http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2375115.

57. Handa, Sunny. “Reverse Engineering Computer Programs Under Canadian Copyright Law.” McGill Law Journal 40 (1995 1994): 621.

http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/mcgil40&id=631&div=&collection=.

58. Hickey, Kevin J. “Consent, User Reliance, And Fair Use.” Yale Journal Of Law & Technology, no. 16 (January 31, 2014): 397–۴۵۳٫
59. Ignatin, Gary R. “Let The Hackers Hack: Allowing The Reverse Engineering Of Copyrighted Computer Programs To Achieve Compatibility.” University Of Pennsylvania Law Review 140, no. 5 (May 1992): 53. http://www.jstor.org/discover/10.2307/3312440?uid=2&uid=4&sid=21103934482647
60. Johnson-Laird, Andrew. “Software Reverse Engineering In The Real World.” Dayton L. Rev. 19 (1993): 843.
61. Kreiss, Robert A. “Copyright Protection And Reverse Engineering Of Software.” University of Dayton Law Review, 1994.
62. Leaffer, Marshall. “Engineering Competitive Policy And Copyright Misuse.” Dayton L. Rev. 19 (1993): 1087.
63. Lemley, Mark A. “Beyond Preemption: The Law And Policy Of Intellectual Property Licensing.” California Law Review, 1999, 111–۷۲٫
64. Lewis, Terril. “Reverse Engineering Of Software: An Assessment Of The Legality Of Intermediate Copying.” Loyola Of Los Angeles Entertainment Law Review 20 (2000): 561. http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/laent20&id=571&div=&collection=.
65. Morando, Federico. “SOFTWARE REVERSE ENGINEERING AND OPEN SOURCE SOFTWARE- Do We Need More FUD To Be Satiated?,” ۲۰۰۸٫ http://www.epip.eu/conferences/epip03/papers/Morando_EPIP-F_Morando-DEF.pdf.
66. Nimmer, David, Elliot Brown and Gary N Frischling. “The Metamorphosis Of Contract Into Expand.” California Law Review, 1999, 17–۷۷٫
67. O’Rourke, Maureen A. “Drawing The Boundary Between Copyright And Contract: Copyright Preemption Of Software License Terms.” Duke Law Journal 45, no. 3 (1995): 479–۵۵۸٫
68. Owens, Jonathan. “Software Reverse Engineering And Cleanrooming, When Is It Infringement.” Santa Clara Computer & High Tech. LJ 9 (1993): 527.
69. Ohly, Ansgar. Reverse Engineering: Unfair Competition Or Catalyst For Innovation? SSRN Scholarly Paper. Rochester, NY: Social Science Research Network, December 16, 2009. http://papers.ssrn.com/abstract=1523649.
70. Pamela Samuelson and Suzanne Scotchmer. “The Law And Economics Of Reverse Engineering.” Yale Law Journal, April 2002.
71. Reichman, Jerome H and Jonathan A Franklin. “Privately Legislated Intellectual Property Rights: Reconciling Freedom Of Contract With Public Good Uses Of Information.” University Of Pennsylvania Law Review 147, no. 4 (1999): 875–۹۷۰٫
72. Rekoff, M. G. “On Reverse Engineering.” Systems, Man And Cybernetics, IEEE Transactions On, no. 2 (1985): 244–۵۲٫
73. Rice, David A. “Public Goods, Private Contract And Public Policy: Federal Preemption Of Software License Prohibitions Against Reverse Engineering.” University Of Pittsburgh Law Review 53 (1992): 543.
74. Samuelson, P. “Reverse-Engineering Someone Else’s Software: Is It Legal?” IEEE Software 7, no. 1 (January 1990): 90–۹۶٫
75. Samuelson, Pamela. “Reverse Engineering Under Siege.” Communications Of The ACM 45, no. 10 (2002): 15–۲۰٫
76. Spoor, Jaap H. “Copyright Protection And Reverse Engineering Of Software: Implementation And Effects Of The EC Directive.” University Of Dayton Law Review 19 (1994 1993): 1063.

http://heinonline.org/HOL/Page?handle=hein.journals/udlr19&id=1071&div=&collection=.

77. Swope, Michael J. “Recent Developments In Patent Law: Implied License-An Emerging Threat To Contributory Infringement Protection.” Temple L. Rev. 68 (1995): 281.
78. Uhrich, Craig L. “The Economic Espionage Act-Reverse Engineering And The Intellectual Property Public Policy.” Michigan Telecommunications And Technology Law Review, no. 7 (2001): 147–۹۰٫ http://www.mttlr.org/volseven/uhrich.html.

ج) ‏پایان‌نامه:

79. ‏اهورایی، آناهیتا. “بررسی ابعاد حقوقی مهندسی معکوس از منظر حقوق مالکیت فکری.” پایان نامه کارشناسی ارشد، تربیت مدرس، ۱۳۹۳٫
80. ‏شکرچی زاده، محمدحسین. “تحلیل حقوقی انتقال دانش فنی از طریق مهندسی معکوس.” پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، ۱۳۹۰٫
81. ‏معینی یکتا، زهرا. “مجوزهای اجباری در حقوق مالکیت فکری.” تهران، ۱۳۸۸٫ http://www.hawzah.net/fa/Seminar/View/82407/مجوزهای-اجباری-در-حقوق-مالکیت-فکری-.
82. Idelberger, Florian. “The Concept Of Interoperability In European Union law–An Analysis In Competition Law And Intellectual Property Law.” Lund University, 2013. http://lup.lub.lu.se/student-papers/record/3803863.

‏‏د) صفحه وب:

83. ‏“تولیدات سازگار نرم‌افزار از منظر کپی‌رایت.” شرکت همکاران سیستم، ۲۶ بهمن ۱۳۹۲٫ https://www.systemgroup.net/intellectual-property/articles/2563.
84. ‏سودمند، ایمان. “مهندسی معکوس چیست؟.” مهندس برتر، ۳ مرداد ۱۳۸۹٫ http://solid-mechanics.blogsky.com/1389/05/03/post-183/.
85. ‏سینی، ویلیامسون. “اجرای بین المللی کپی رایت و ثبت اختراعات مربوط به نرم افزار (بخش دوم).” قم: موسسه فرهنگی و اطلاع رسانی تبیان، ۳ اسفند ۱۳۸۳٫ http://library.tebyan.net/fa/73664/اجرای-بین-المللی-کپی-رایت-و-ثبت-اختراعات-مربوط-به-نرم-افزار-(بخش-دوم).

86. ‏“قابلیت ثبت نرم افزار های رایانه ای به عنوان اختراع در ایالات متحده – اتحادیه اروپا و تحت نظام تریپس.” همکاران سیستم، ۱۲ آبان ۱۳۹۲٫ https://www.systemgroup.net/intellectual-property/articles/2299.
87. ‏“کنوانسیون برن برای حمایت از آثار ادبی و هنری.” ویکی‌پدیا، دانشنامه آزاد، ۱۲ اوت ۲۰۱۶٫ https://fa.wikipedia.org/w/index.php?title=کنوانسیون_برن_برای_حمایت_از_آثار_ادبی_و_هنری.
88. “Coders’ Rights Project Reverse Engineering FAQ.” Electronic Frontier Foundation. Accessed April 28, 2014. https://www.eff.org/issues/coders/reverse-engineering-faq.
89. “Difference Between Software And Program.” Difference Between, July 24, 2010. http://www.differencebetween.net/technology/difference-between-software-and-program/.
90. “Integration, Interoperability, Compatibility And Portability.” Testing Standards Working Party. Accessed August 06, 2016.

http://www.testingstandards.co.uk/interop_et_al.htm.

91. “The Information Technology (IT) Industry Of India.” Maps Of India, August 31, 2013. http://www.mapsofindia.com/my-india/government/the-information-technology-industry-of-india-an-overview.
92. Mary Ellen Tomazic. “Trade Secrets And Reverse Engineering – When Does Industry Expertise Become Misappropriation?” Intellectual Property Law, February 29, 2012. http://met-iplaw.com/met-iplaw2012/?p=95.
93. Pamela Jones. “Software, Reverse Engineering And The Law,” May 04, 2005. http://lwn.net/Articles/134642/.
94. “Reverse Engineering: Is It Legal?” THE protocoll FILES. Accessed August 29, 2016. http://www.protocoll.net/intellectual-property/reverse-engineering/is-reverse-engineering-legal.html.
95. “Rights Granted Under Copyright Law.” BitLaw. Accessed August 26, 2016. http://www.bitlaw.com/copyright/scope.html.
96. “SAS V World Programming – Court Of Appeal Considers Copyright In Software.” Linklaters, December 09, 2013.

http://www.linklaters.com/Insights/Publication1392Newsletter/Pages/Court-Appeal-considers-copyright-software.aspx.

97. “The Experimental Use Exception: Looking Towards A Legislative.” Finnegan. Accessed September 02, 2016.

http://www.finnegan.com/resources/articles/articlesdetail.aspx?news=a92ba957-47b0-4b97-9c78-1a4130257a92.

98. “Trade Secrets.” European Commission. Accessed September 08, 2016. https://ec.europa.eu/growth/industry/intellectual-property/trade-secrets_en.
99. “Understanding The WTO: The Organization (Members And Observers).” World Trade Organization. Accessed August 25, 2016.

https://www.wto.org/english/thewto_e/whatis_e/tif_e/org6_e.htm.

100. “What Is Forward Engineering?” com. Accessed September 08, 2016. http://www.techopedia.com/definition/19445/forward-engineering.

هـ) سایر منابع:

101. ‏زرکلام، ستار و محمدحسن محوری. “جزوه درسی حمایت های حقوقی از پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای.” انتشارات دانشکده حقوق دانشگاه شهید بهشتی، ۱۳۹۳٫
102. ‏“ترجمه « موافقت نامه جنبه های تجاری حقوق مالکیت فکری (تریپس)».” مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور. دسترسی ۱۷ شهریور ۱۳۹۵٫ http://iripo.ssaa.ir/Portals/35/تریپس۷٫pdf.
103. ‏محمد معین. “نرم افزار.” نسخه الکترونیک فرهنگ معین. وب گاه واژه یاب. دسترسی ۱۸ شهریور ۱۳۹۵٫ http://www.vajehyab.com.
104. ‏مهدی رضایی فر. “حمایت بین المللی و کیفری ازاسرار تجاری در دنیای مجازی.” دسترسی ۱۴ شهریور ۱۳۹۵٫ http://www.rezaeefar.ir/files/hemayat.pdf.

105. “IEEE Standard Glossary Of Software Engineering Terminology.” IEEE Std 610.12-1990, December 1990.

‏قانون و لایحه قانونی:

106. ‏قانون حمایت از حقوق پدید آورندگان نرم افزارهای رایانه ای، ۱۳۷۹٫
107. ‏آیین نامه اجرایی مواد (۲) و (۱۷) قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای، ۱۳۸۳٫
108. قانون تجارت الکترونیک، ۱۳۸۲٫
109. قانون ثبت اختراعات ، طرحهای صنعتی و علائم تجاری، ۱۳۸۶٫
110. قانون ثبت علایم و اختراعات، ۱۳۱۰٫
111. قانون حمایت از حقوق مولفین، مصنفین و هنرمندان، ۱۳۴۸٫
112. قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، ۱۳۵۲٫
113. ‏لایحه حمایت از مالکیت فکری؛ کتاب اول-مالکیت ادبی و هنری. ج ۵۴۱، ۱۳۹۳٫
114. لایحه حمایت از مالکیت صنعتی(ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری)، ۱۳۹۲٫
115. طرح حمایت از مالکیت صنعتی (ثبت اختراعات، طرح های صنعتی و علائم تجاری)، ۱۳۹۵٫
116. Directive 2009/24/EC: legal protection of computer programs.
117. Directive 91/250/cee: legal protection of computer programs.
118. Digital Millennium Copyright Act (DMCA), 1998.

‏و) پرونده:

119. Atari Games Corp. v. Nintendo of America, Inc., 897 F. 2d 1572 (Court of Appeals, Federal Circuit 1990).
120. Bonito Boats, Inc. v. Thunder Craft Boats, Inc., 489 US 141 (Supreme Court 1989).
121. Bowers v. Baystate Technologies, Inc., 320 F. 3d 1317 (Court of Appeals, Federal Circuit 2003).
122. Diamond v. Diehr, 450 US 175 (Supreme Court 1981).
123. DSC Communications Corp. v. Pulse Communications, 170 F. 3d 1354 (Court of Appeals, Federal Circuit 1999).
124. Harper & Row, Publishers, Inc. v. Nation Enterprises, 471 US 539 (Supreme Court 1985).
125. Hewlett-Packard v. Repeat-O-Type Stencil, 123 F. 3d 1445 (Court of Appeals, Federal Circuit 1997).
126. Lasercomb America, Inc. v. Reynolds, 911 F. 2d 970 (Court of Appeals, 4th Circuit 1990).
127. Los Angeles Times v. Free Republic, 54 (District Court 2000).
128. Mallinckrodt, Inc. v. Medipart, Inc., 976 F. 2d 700 (Court of Appeals, Federal Circuit 1992).
129. Morton Salt Co. v. GS Suppiger Co., 314 US 488 (Supreme Court 1942).
130. On Davis v. The Gap, Inc., 246 F. 3d 152 (Court of Appeals, 2nd Circuit 2001).
131. SAS Institute Inc v World Programming Ltd., C– ۴۰۶/۱۰ (European Court of Justice 2012).
132. Secure Services Tech. v. Time and Space Processing, 722 F. Supp. 1354 (Dist. Court 1989).
133. Sega Enterprises Ltd. v. Accolade, Inc., 977 F. 2d 1510 (Court of Appeals, 9th Circuit 1992).
134. Sony Computer Entertainment v. Connectix Corp., 203 F. 3d 596 (Court of Appeals, 9th Circuit 2000).
135. Sony Corp. of America v. Universal City Studios, Inc., 464 US 417 (Supreme Court 1983).

دانلود فایل پی دی اف